Agnieszka Morozowska
Młodzi Polacy – krytyczni wobec państwa, pozytywni wobec życia
Czy młodzi w naszym kraju są szczęśliwi? Odpowiedź na to pytanie jest złożona. Z jednej strony młodzi deklarują niezadowolenie z funkcjonowania państwa na wielu płaszczyznach, z drugiej cechują się osobistym optymizmem. Istnieje wiele aspektów aktualnej sytuacji w kraju, które młodzi poddają krytycznej ocenie, jednak w obliczu problemów i przeszkód potrafią również znaleźć satysfakcję w swoim codziennym życiu. To fascynujący obraz pokolenia Z, któremu warto się przyjrzeć.
Polityka i gospodarka oczami młodych – przeważa rozczarowanie
Ogólne zadowolenie z sytuacji politycznej w kraju jest niskie – wyraża je jedynie 25% młodych. Z kolei aż 67% wskazuje na poczucie niezadowolenia. Choć są to wyniki nieco lepsze niż te sprzed wyborów w 2023 roku, kiedy to miała miejsce rekordowa frekwencja młodych przy urnach, to wydaje się, że wciąż ich nadzieje pokładane w zmianie sytuacji w kraju pozostają niespełnione.
Podobnie kształtuje się to w kwestii oceny sytuacji gospodarczej w Polsce – młodzi na ogół oceniają ją źle. Pozytywny obraz gospodarki kraju deklaruje tylko ¼ młodych Polek i Polaków, natomiast według 70% sytuacja jest jednoznacznie negatywna. Największe niezadowolenie widać wśród mieszkańców małych miast poniżej 20 tysięcy mieszkańców. To może być ważny sygnał ostrzegawczy dla podmiotów polityki gospodarczej, że brak perspektyw finansowych, rozwojowych i wciąż wzrastające koszty życia pozostają w naszym kraju istotnym problemem.
Rosnąca przepaść między młodymi obywatelami a instytucjami
A co z oceną działalności rządu? Wyniki badań nie pozostawiają złudzeń – 22% młodych ocenia pracę polskiego rządu pozytywnie, a 67% negatywnie. Młodzi wyrażają przekonanie, że państwo nie funkcjonuje należycie, rząd działa nieskutecznie i nie rozwiązuje realnych problemów w kraju. To przekłada się na brak zaufania do instytucji państwowych wśród młodych, gdzie poziom zaufania do Sejmu jest niski i deklarowany jedynie przez 18% młodzieży i młodych dorosłych. Wobec tego ujawniają się tu powszechne oczekiwania polityki bliskiej codziennemu życiu obywateli, przejrzystej i uczciwej.
Szczęście budowane niezależnie od systemowych niedociągnięć
Pomimo niezbyt pocieszającej wizji Polski w oczach młodych uwidacznia się pewien rozdźwięk pomiędzy ogólną oceną sytuacji państwa, a ich własną codziennością. Paradoksalnie, aż 70% młodych wyraża zadowolenie z jakości życia w swoim gospodarstwie domowym, co jest wskaźnikiem typowego dla pokolenia Z indywidualizmu – młodzi potrafią być szczęśliwi “we własnym zakresie”, nawet jeśli państwo nie jest oceniane dobrze i nie oferuje im wystarczająco wsparcia czy możliwości.
Wzrost poparcia dla demokracji i Unii Europejskiej
Zaskakująco pozytywny trend widać w obszarze demokracji oraz rosnącego zaufania publicznego. Według 67% młodzieży demokracja to najlepszy system polityczny (nastąpił tu wzrost o 5% względem roku 2023). Odnotowano również wzrost zaufania do Unii Europejskiej oraz władz lokalnych (kolejno na poziomie 51% i 38%). Młodzi ufają w coraz większym stopniu strukturze europejskiej i lokalnym samorządom aniżeli polityce ogólnokrajowej – zaufanie do rządu wynosi jedynie 22%, a do prezydenta 26%.
Nowe oblicze obywatelskości – zaangażowani głównie online
Aktywność obywatelska i partycypacja społeczna daje przestrzeń i możliwości do pozytywnej zmiany. Wśród młodych najbardziej powszechną formą zaangażowania jest aktywność w sieci, którą deklaruje prawie połowa z nich. Obejmuje ona podpisywanie petycji online oraz kampanie w mediach społecznościowych. Również udział w wyborach cieszy się dużym zainteresowaniem – aż 63% młodych Polek i Polaków oddało swój głos w ostatnich wyborach ogólnokrajowych. Inne formy zaangażowania takie jak wolontariat, udział w demonstracjach, strajki czy samodzielne pisanie petycji są na ogół wśród młodych rzadką praktyką.
Problemy definiowane przez doświadczenie – inflacja, edukacja, wojna, klimat
Najbardziej istotne problemy w oczach młodych – są oni skoncentrowani na konkretnych i bezpośrednich wyzwaniach, a nie abstrakcyjnych dla nich ideologiach. Na ogół nie mają zmartwień dotyczących współczesnych zagrożeń dla tradycyjnych wartości, słabnącej roli religii czy praktykowania wiary. Jednak szczególnie niepokoi ich wzrost cen i kosztów utrzymania (87%), stan opieki zdrowotnej (83%), rosyjska agresja wobec sąsiadów (82%), stan edukacji i szkolnictwa (81%) oraz zmiany klimatyczne i zjawisko korupcji.
Nie odrzucają systemu, ale potrzebują zmian
Młode pokolenie jest pragmatyczne i chce działać, ale raczej w sieci aniżeli bezpośrednio. Młodzi potrafią oddzielić sytuację osobistą od stanu państwa i wciąż czuć satysfakcję ze swojego życia we własnym gospodarstwie domowym. Pokolenie Z nie odwraca się całkowicie od demokracji, ale stopniowo traci zainteresowanie polityką, co może być związane z poczuciem zmęczenia i frustracji względem rządów w kraju. Dla organizacji społecznych, polityków i instytucji publicznych to wyraźny sygnał – młodzi oczekują realnych działań rządu przekładających się na codzienność obywateli. Chcą bezpieczeństwa, lepszego dostępu do opieki zdrowotnej, uczciwego państwa i przestrzeni do samodzielnego życia. A może przede wszystkim – chcą być słyszani.
Młodzież w centrum polityki – potrzeba systemowych rozwiązań
Wydaje się, że koniecznymi działaniami jest tu wzmocnienie edukacji obywatelskiej, promowanie lokalnego zaangażowania i działań oddolnych, zwiększenie dostępności do informacji na temat różnych form uczestnictwa obywatelskiego poza wyborami, a także uwzględnianie realnych problemów młodych w działaniach politycznych, publicznych i społecznych.
Źródło: Raport “Młodzi w Europie Środkowej 2024. Wyniki badania w Polsce”
