Agnieszka Maszkowska
Młodzieżowe rady gmin (MRG) stanowią istotny element demokratycznego życia lokalnego w Polsce. To forum, na którym młodzi ludzie mają możliwość wyrażenia swoich opinii, inicjowania działań oraz współdecydowania o sprawach istotnych dla swojej społeczności. Rady młodzieżowe funkcjonują w ponad 500 gminach, 70 powiatach i większości województw (jako młodzieżowe sejmiki). Najważniejszym celem istnienia Młodzieżowej Rady Gminy jest zwiększenie zaangażowania młodych ludzi w sprawy publiczne oraz włączenie młodzieży w proces podejmowania decyzji na poziomie lokalnym.
W niniejszym artykule przyjrzymy się bliżej istocie MRG, ich podstawom prawno-organizacyjnym oraz zadaniami, jakie w praktyce realizują młodzi ludzie zaangażowani w te struktury.
Podstawy prawne
Młodzieżowe rady gmin funkcjonują na podstawie Ustawy o samorządzie gminnym (art. 5b) oraz regulaminów przyjętych przez poszczególne gminy. Zgodnie z prawem, każda gmina ma możliwość utworzenia MRG, które działają jako organ opiniodawczo-doradczy. Skład oraz zasady działania MRG określane są przez władze gminne, biorąc pod uwagę specyfikę lokalnego środowiska oraz potrzeby młodzieży.
Zadania młodzieżowej rady gminy
Młodzieżowe rady gmin pełnią wiele istotnych funkcji, mających na celu reprezentowanie interesów młodych mieszkańców oraz aktywne uczestnictwo w życiu społeczności lokalnej. Zgodnie z ustawą o samorządzie do zadań MRG należą w szczególności:
- opiniowanie projektów uchwał dotyczących młodzieży;
- udział w opracowaniu dokumentów strategicznych gminy na rzecz młodzieży;
- monitorowanie realizacji dokumentów strategicznych gminy na rzecz młodzieży;
- podejmowanie działań na rzecz młodzieży, w szczególności w zakresie edukacji obywatelskiej.
Ponadto w Ustawie przewiduje się również, że młodzieżowa rada gminy może współuczestniczyć w działaniach związanych z tworzeniem i realizacją rządowych dokumentów strategicznych dotyczących polityki młodzieżowej.
Jak w praktyce wygląda działalność MRG?
Przyglądając się działalności MRG w Polsce, można wyróżnić dwa główne obszary:
-
Młodzieżowa rada gminy konsultuje i opiniuje decyzje władz.
Młodzieżowa Rada Gminy może wydawać opinie w sprawach dotyczących młodzieży, w szczególności powinna konsultować istotne dla młodych ludzi decyzje władz lokalnych, które mogą być podejmowane przez różne organy, takie jak rada gminy, zarządzenie wójta czy burmistrza. Decyzje te dotyczą praktycznych kwestii, np. programu imprez kulturalnych, oferty zajęć pozalekcyjnych czy godzin otwarcia ośrodka sportowego. Dlatego ważne jest, aby MRG nie tylko współpracowała z radą gminy, ale również z innymi instytucjami odpowiedzialnymi za podejmowanie decyzji wpływających na jakość życia młodych ludzi w gminie. Oto przykłady decyzji, które mogą być poddane konsultacjom młodzieży:
- Konsultacje dotyczące wyboru wykonawców podczas dni miasta,
- Opiniowanie oferty biblioteki, muzeum czy domu kultury na dany rok,
- Aktualizacja regulaminu korzystania z obiektów sportowych, np. godzin otwarcia czy zasad odpłatności.
- Zapisy dotyczące dzieci i młodzieży w dokumentach strategicznych jak np. Strategia Rozwoju Gminy.
- Konsultacje dotyczące gminnego programu profilaktyki, szczególnie w kontekście organizacji zajęć pozalekcyjnych czy treści edukacyjnych dotyczących zagrożeń,
- Dokumenty dotyczące profilaktyki zdrowia psychicznego,
- Planowanie imprez ogólnogminnych, np. dożynek czy festynów,
- Planowanie zagospodarowania przestrzennego gminy lub konkretnych obszarów, które są w szczególności przeznaczone do użytku dzieci i młodzieży.
Aby zwiększyć zaangażowanie młodych ludzi w sprawy publiczne i umożliwić im wyrażanie swoich opinii, MRG może prowadzić konsultacje i opiniować decyzje samorządu na różne sposoby, w szczególności:
– odbywać regularne spotkania z przedstawicielami rady gminy, wójtem (burmistrzem) i urzędnikami, gdzie może wyrazić swoje opinie na bieżąco.
– brać udział w procesie tworzenia projektów uchwał lub decyzji, w tym także ma prawo do zgłoszenia wniosku o podjęcie inicjatywy uchwałodawczej.
– prowadzić diagnozę problemów i potrzeb młodzieży, np. poprzez jak ankiety, wywiady czy spotkania, które pomogą zgromadzić informacje potrzebne do podejmowania właściwych decyzji.
Przykładem w tym obszarze jest działalność Młodzieżowej Rady Miasta Białystok, która we współpracy z Fundacją SocLab opracowała rekomendacje na temat profilaktyki zdrowia psychicznego młodzieży. Punktem wyjścia było przeprowadzenie diagnozy podczas Młodzieżowego Forum o Zdrowiu Psychicznym „Młodzi dla Młodych”, które MRM zorganizowała w czerwcu 2023 roku. Uczestniczyło w nim ponad 50 uczniów i uczennic ze szkół średnich. Diagnoza dotyczyła problemów w trzech obszarach: stres, zmęczenie, depresja. Kolejnym etapem było spotkanie eksperckie zorganizowane w grudniu 2023 r. Młodzi ludzie mówili głośno o swoich problemach i potrzebach. Rrozmawiali o rozwiązaniach z władzami miasta Białystok, urzędnikami odpowiedzialnymi za zdrowie w regionie, przedstawicielami miejskich departamentów edukacji i spraw społecznych, z psychologami i pedagogami oraz przedstawicielami kuratorium. Omawiali konkretne postulaty, wypracowane wcześniej przez Fundację SocLab i Młodzieżową Radę Miasta Białystok, m.in. potrzebę utworzenia centrum młodzieżowego w Białymstoku, kampanii społecznej “Wizyta u psychologa, terapeuty, psychiatry jest OK” czy telefonu zaufania.
Wszystkie wypracowanie rekomendacje można przeczytać tutaj: https://platform.joinus4health.eu/ju4htopic/mental-health-prevention-for-young-people/
-
Młodzieżowa rada gminy realizuje swoje projekty.
MRG może inicjować projekty i działania społeczne, które są istotne dla młodych mieszkańców gminy. Mogą to być np. kampanie edukacyjne, wydarzenia kulturalne czy akcje charytatywne. By osiągnąć te cele MRG może działać we współpracy z różnymi organizacjami młodzieżowymi, stowarzyszeniami oraz szkołami. Ten rodzaj działalności rad młodzieżowych jest zdecydowanie dominujący. Młodzi ludzie inicjują liczne warsztaty, akcje społeczne, często o dużym zasięgu.
Jednym z przykładów działalności MRG może być inicjatywa Młodzieżowej Rady Miasta Augustów. Zrealizowaliśmy ja w ramach ogólnopolskiej akcji Masz Głos. Ta niedawno powołana rada podjęła się ambitnego celu doprowadzenia do powstania w mieście mediateki. Jest to miejsce do spędzania wolnego czasu przez młodzież, którego bardzo brakuje w Augustowie. W tym celu przeprowadziła kampanię informacyjną, przeprowadziła diagnozę potrzeb, a także warsztaty konsultacyjne służące zaprojektowaniu funkcji takiego miejsca. Dzięki otwartości władz lokalnych inicjatywa ta będzie zrealizowana. Jej inicjatorzy zostali w lutym br. nagrodzeni nagrodą Super Samorząd Fundacji Batorego.
Więcej o tym: https://www.maszglos.pl/2024/01/przystanek-autobusowy-nie-zastapi-mediateki/
Młodzieżowe Rady Gmin stanowią niezastąpiony element demokracji lokalnej. Dają młodym ludziom możliwość aktywnego uczestnictwa w życiu publicznym i kształtowania przyszłości swojej gminy. Poprzez współpracę z samorządowymi władzami oraz innymi instytucjami, MRG mają realny wpływ na rozwój lokalnego środowiska i poprawę warunków życia młodych mieszkańców.
Artykuł powstał w ramach projektu „Wydział Partycypacji”. Program dofinansowany ze środków UE. Wyrażone poglądy i opinie są jedynie opiniami autora lub autorów i niekoniecznie odzwierciedlają poglądy i opinie Unii Europejskiej lub Europejskiej Agencji Wykonawczej ds. Edukacji i Kultury (EACEA). Unia Europejska ani EACEA nie ponoszą za nie odpowiedzialności.