Agnieszka Morozowska
Nowe pokolenie, nowa jakość. Portret młodych Polaków.
Raport “Stan Młodych 2025” ukazuje niezwykle ciekawy obraz młodych Polek i Polaków urodzonych w latach 1995-2006. Jest to generacja wyłamującą się ze sztywnych schematów, skostniałych struktur i porządku ustalonego przez poprzednie pokolenia. Wchodzą w rzeczywistość społeczno-polityczną z własną refleksyjnością, krytycznym myśleniem i potrzebą autentyczności, które manifestują ogromny potencjał młodych. Jesteśmy zatem świadkami tworzenia się nowej, złożonej i pełnej sprzeczności tożsamości Polaków. Pragną realnego wpływu z jednoczesnym podtrzymywaniem dystansu do instytucji. Z jednej strony doceniają znaczenie wspólnoty, z drugiej jednak wybierają indywidualizm. Młodzi są w dzisiejszych czasach niezależni, elastyczni, ale zarazem ostrożni. Nie mają złudzeń co do systemu, rządu, polityki często wskazując na aspekty negatywne, jednakże nie tracą chęci do zmieniania świata, który zastali i który widzą na co dzień.
Ocena systemu edukacji i redefinicja sukcesu
W opinii młodych polska szkoła oferuje niewiele poza wiedzą podręcznikową i nie spełnia swojej roli pod względem użyteczności w wymiarze obywatelsko-społecznym. Aż 62% młodych Polek i Polaków stwierdza, że szkoła w ogóle nie przygotowała ich do dorosłości i wejścia w złożone schematy funkcjonowania społecznego. Oferowana dziś edukacja jest oceniania jako przestarzała i niedostosowana do wyzwań współczesności. Młodzi mówią jednogłośnie – szkoła jest obowiązkiem, a nie przywilejem i przestrzenią rozwoju. Brakuje w niej poruszania tematów szczególnie istotnych z perspektywy młodzieży, którymi są edukacja seksualna, cyfrowa, związana z dobrostanem i zdrowiem psychicznym. Z kolei wbrew często powielanym uproszczeniom, że dziś młodym zależy na karierze, najnowsze badania pokazują, że priorytetem według nich nie jest sukces zawodowy, a równowaga i zdrowie psychiczne. Wśród głosu młodych aż 76% wskazuje, że godzenie życia zawodowego z prywatnym jest znacznie ważniejsze od wysokości wynagrodzenia i awansu społecznego. Jest to redefinicja sukcesu, w którym na podium stoi rozwój osobisty i czas wolny.
Kochają kraj, nie wierzą instytucjom
W kwestii postaw patriotycznych oraz zaufania do państwa powstaje wśród młodych ciekawy paradoks. 82% czuje silne przywiązanie do Polski, ale tylko 35% wierzy, że państwo pomoże im w sytuacjach kryzysowych. Co więcej, młodzi są na ogół dumni ze swojej tożsamości narodowej, ale tracą zaufanie do instytucji publicznych.
Zaangażowanie społeczne i obywatelskość na nowo
Pokolenie Z jest bardzo świadome społecznie – aż 80% młodych dostrzega dużą wartość zaangażowania obywatelskiego, a 69% deklaruje chęć bezpośredniego, realnego wpływu na otoczenie. Nie odrzucają demokracji, ale przez pryzmat jej funkcjonowania w naszym kraju oceniają ją krytycznie.
Nowy indywidualizm pokolenia Z – odpowiedzialny i wrażliwy
Dziś młodzi nie osadzają swojego kompasu moralnego w religii i nie szukają fundamentalnych wartości w tradycji. Ich moralność jest autonomiczna, ale zakorzeniona w empatii i odpowiedzialności społecznej. Chcą się realizować, ale nie kosztem innych, co wskazuje na ich odpowiedzialny indywidualizm.
Potrzeby, wyzwania i oczekiwania wobec systemu
Badania przeprowadzone z udziałem przedstawicieli i przedstawicielek pokolenia Z pokazuje, że potrzebują oni być wysłuchani i zaproszeni do współtworzenia. Młodzi są gotowi by działać, natomiast brakuje im do tego możliwości i przestrzeni – szczególnie w przestarzałych ich zdaniem programach nauczania. Chcą, by traktowano ich poważnie i nie tracą wiary w możliwość zmiany. A za największe wyzwania, przed którymi stoją, uważają: przestarzały system edukacji, niepewność ekonomiczną i zawodową, brak wsparcia instytucjonalnego.
Nowe standardy społeczne i obywatelskie według pokolenia Z
Pokolenie Z nie domaga się przywilejów, ale oczekuje partnerstwa. Ich potrzeby są konkretne i systemowe – nowoczesna edukacja, wsparcie psychiczne, większa sprawczość, przyjazne państwo i przejrzyste procedury instytucjonalne, elastyczny rynek pracy oraz społeczna akceptacja różnorodności (empatia, tolerancja i otwartość to zdaniem młodych nowe normy społeczne).
Źródło: Raport “Stan Młodych 2025”
