Raport stanowi podsumowanie badania przeprowadzonego wśród samorządów gminnych i wojewódzkich, dotyczącego ich nastawienia do ograniczenia skali marnowania żywności na swoim terenie oraz działań, jakie podejmują, żeby to osiągnąć. Obszarów, w których jednostki samorządu terytorialnego mogą wpływać na ograniczenie marnotrawstwa żywności jest wiele. Niektóre samorządy już dziś znajdują dla ograniczania strat żywności nie tylko pretekst w przepisach prawa, ale także finansowe i pozafinansowe narzędzia do wykonywania konkretnych działań w tym zakresie. Jaka jest jednak skala tej działalności? Ile samorządów zajęło się tym tematem? Jak dokładnie widzą swoją rolę w ograniczeniu marnowania żywności? Jakie działania podejmują? Co im w tym sprzyja, a co przeszkadza? Postanowiliśmy to zbadać. W badaniu skupiliśmy się na konkretnym typie samorządów: samorządach gminnych i wojewódzkich. Samorządy gminne ograniczyliśmy do gmin miejskich i miejsko-wiejskich powyżej 20 tysięcy mieszkańców. Przyjrzeliśmy się wszystkim samorządom wojewódzkim, lecz pominęliśmy samorządy powiatowe. Dlaczego? Taki wybór był podyktowany tym, że obecna ustawa dotycząca ograniczenia marnowania żywności nakłada obowiązek przekazywania nadwyżek żywności (czyli żywności zagrożonej zmarnowaniem) jedynie na dystrybutorów żywności, a więc sklepy wielkopowierzchniowe powyżej 250 m2 . Najwięcej takich sklepów jest w miastach, dlatego podjęliśmy decyzję, że pierwsze badanie dotyczące działań samorządów terytorialnych w zakresie ograniczenia marnowania żywności przeprowadzone w Polsce skupi się właśnie na tej grupie. Jednocześnie doświadczenie Banków Żywności pokazuje, że samorządy wojewódzkie stają się coraz istotniejszym partnerem organizacji pozarządowych w prowadzeniu działań z zakresu ratowania żywności, dlatego postanowiliśmy przyjrzeć się dokładnie także tej grupie. Badanie miało charakter eksploracyjny. Jest pierwszym podejściem do tego tematu w Polsce. Zebrane w jego ramach informacje pozwoliły nam sformułować rekomendacje dla decydentek i decydentów mających wpływ na system prawny w Polsce, dotyczące zmian i doprecyzowania prawa. Takie zmiany pozwoliłyby samorządom łatwiej i skuteczniej realizować działania z zakresu ratowania żywności przed zmarnowaniem. Dzięki rozpoznaniu dobrych praktyk w pracy polskich samorządów w zakresie przeciwdziałania marnowaniu żywności sporządziliśmy także rekomendacje i podpowiedzi konkretnych działań bezpośrednio dla urzędów gminnych, starostw i urzędów marszałkowskich, które pokazują, co w ramach obowiązującego prawa samorządy mogą robić w tym zakresie już dzisiaj. 

Badanie zrealizowane w ramach projektu #Samorządy Nie Marnują sfinansowanego ze środków Narodowego Instytutu Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego w ramach rządowego programu Fundusz Inicjatyw Obywatelskich NOWEFIO na lata 2021 – 2030