Młodzi liderzy i liderki zmiany, zwani często changemakerami, stanowią dziś kluczowy element społecznej struktury naszych miast i wsi. Ich wpływ na te społeczności jest nieoceniony. W kluczowych obszarach, gdzie władze lokalne wykazują opieszałość oraz upolitycznienie, młodzi changemakerzy przejmują często inicjatywę i wchodzą w rolę skutecznych liderów zmian społecznych. Ekologia, prawa człowieka czy innowacje technologiczne to dziedziny, w których ich zaangażowanie jest szczególnie widoczne i ważna społecznie.
Od ponad 5 lat Fundacja SocLab aktywnie wspiera młodych changemakerów w regionie Polski północno-wschodniej. Poprzez realizację różnorodnych inicjatyw, skoncentrowanych na rozwoju kompetencji, inkubacji młodzieżowych projektów oraz tworzeniu miejskich polityk młodzieżowych, dostrzegamy ogromny potencjał młodzieży. Niestety, istnieje wyraźny brak organizacyjnych i systemowych rozwiązań wspierających tych młodych changemakerów, co stanowi negatywny czynnik dla rozwoju społeczności w dłuższej perspektywie. Jako organizacje trzeciego sektora, powinniśmy podejmować skuteczniejsze działania mające na celu wsparcie młodych ludzi.
Działając na froncie działań, dostrzegamy również, że młodzi ludzie są kluczowymi aktorami inicjującymi pozytywne zmiany w swoich społecznościach. Są to młodzi innowatorzy społeczni, pełni empatii, entuzjazmu i zaangażowania w poszukiwanie efektywnych i nieszablonowych rozwiązań na palące problemy współczesności. Dlatego organizacje pozarządowe, pracujące ze społecznościami lokalnymi, powinny wspierać młodzież, wykorzystując ich ogromny potencjał, zaangażowanie oraz zdolności innowacyjnego rozwiązywania problemów.
Korzyści współpracy z młodymi changemakerami
Współpraca z młodymi changemakerami przynosi liczne korzyści zarówno dla zaangażowanych młodych działaczy, jak i dla organizacji pozarządowych. Współpraca ta, jest zatem oparta na symbiotycznej relacji w myśl zasady WIN-WIN gdzie każdy zyskuje i nikt nie traci.
Pierwszą kluczową korzyścią różnorodność perspektyw, jaką młodzi changemakerzy wnoszą do organizacji, oferując świeże spojrzenie na problemy społeczne i innowacyjne podejście do ich rozwiązywania. Dla NGO to szansa na pozyskanie nowych, kreatywnych pomysłów oraz zrozumienie współczesnych wyzwań z unikalnej perspektywy młodego pokolenia. Ponadto, współpraca ta stymuluje rozwój przyszłych liderów, umożliwiając im zdobywanie doświadczenia w zarządzaniu projektami, budowaniu zespołów oraz efektywnym działaniu na rzecz zmian społecznych.
Dodatkowo, korzyści płynące z tej współpracy obejmują wzajemną edukację, partycypację społeczności i budowanie kapitału społecznego. Młodzi liderzy uczą NGO o nowych trendach, technologiach i aktualnych potrzebach społecznych, podczas gdy organizacje pozarządowe dzielą się swoim doświadczeniem, pomagając młodym changemakerom lepiej zrozumieć struktury społeczne. Współpraca ta również mobilizuje społeczność lokalną do aktywnego udziału w inicjatywach społecznych, a także przeciwdziała bierności władz czy upolitycznieniu, zwłaszcza tam, gdzie tradycyjne struktury zawodzą. To synergia, która nie tylko przyczynia się do rozwiązania konkretnych problemów społecznych, lecz także inwestuje w rozwój zaangażowanej młodej generacji, kształtując bardziej zrównoważone i aktywne społeczności.
5 kluczowych obszarów wsparcia dla młodych changemakerów
Jak więc organizacje pozarządowe, które pracują bezpośrednio z lokalnymi społecznościami, mogą skuteczniej wspierać młodych changemakerów? Poniżej przedstawiamy 5 obszarów, które naszym zdaniem są kluczowe:
-
Bezpieczna przestrzeń do działania
Bezpieczna przestrzeń dla młodych changemakerów to nie tylko fizyczne otoczenie, ale przede wszystkim atmosfera akceptacji, zrozumienia i wsparcia. W naszej pracy z młodymi, Fundacja SocLab zawsze przyjmuje zasadę: nic o młodych bez młodych – co wiernie oddaje kulturę naszej organizacji zbudowanej na otwartości, szacunku, ale też przyzwoleniu ma eksperyment. Tego typu podejście pozwala nam lepiej wsłuchać się w potrzeby młodych działaczy i stworzyć takie warunki współpracy, gdzie młodzież ma realny wpływ na nasze działania.
NGOsy powinny zatem aktywnie pracować nad eliminacją barier, które mogą hamować rozwój młodych liderów. Dzięki takiemu podejściu, młodzi ludzie mogą rozwijać swoje umiejętności komunikacyjne, uczyć się zrozumienia, różnorodności oraz budować zdolność konstruktywnego rozwiązywania konfliktów.
-
Wsparcie finansowe i różnorodne granty
Finansowanie jest często kluczową przeszkodą dla młodych ludzi do działania. Opierając się na doświadczeniu dwóch naszych programów inkubacyjnych Youthstok i Kompetencje Przyszłości 4K widzimy, że NGOsy mogą działać jak katalizator umożliwiając młodym ludziom dostęp do różnorodnych źródeł finansowania i co najważniejsze działania. Oprócz tradycyjnych grantów, organizacje mogą rozwijać innowacyjne modele finansowania, takie jak inkubatory, hackathony, czy ostatnio coraz to powszechniejsze Challange Prizes. Wsparcie finansowe nie tylko umożliwia realizację projektów, ale również daje młodym changemakerom pewność, że ich wysiłki są doceniane i ważne dla społeczeństwa.
-
Szkolenia i edukacja
Nie ulega wątpliwości, że młodzi działacze i działaczki potrzebują nie tylko finansowania, ale również ciągłego poszerzania wiedzy i kompetencji. W tym obszarze, organizacje pozarządowe mogą oferować kompleksowe programy szkoleniowe, obejmujące zarówno rozwój umiejętności miękkich, jak i twardych. Kursy z zakresu przywództwa, komunikacji, negocjacji czy zarządzania projektem mogą znacząco zwiększyć skuteczność działań młodych liderów/ liderek. Ponadto, edukacja na temat konkretnych dziedzin pozwala im lepiej zrozumieć kontekst swojej pracy i podejść do niej z pełnym zrozumieniem. Praktycznym przykładem tego typu rozwiązań są np. programy Kompetencje Przyszłości oraz Szkolne Budżety Partycypacyjne, których celem jest rozwijanie kompetencji z obszaru partycypacji, kreatywności, kooperacji, komunikacji czy krytycznego myślenia.
-
Budowanie więzi i sieci sojuszników
Współpraca to kluczowy element skutecznego działania społecznego. Organizacje pozarządowe mają potencjał nie tylko łączenia młodych changemakerów, ale również budowania mostów między różnymi grupami społecznymi. Świetnym tego przykładem jest Forum Młodzi dla Młodych oraz Spotkanie Eksperckie pt. Profilaktyka zdrowia psychicznego młodzieży wydarzenia w czasie których młodzież była inicjatorem zmiany i główną siłą napędową działań. Tworzenie tego typu przestrzeni i platform do wymiany doświadczeń umożliwiają młodym ludziom budowanie sieci sojuszników oraz wzmocnienie ich sprawczości i budowanie w nich poczucia pełnoprawnego partnera w dyskusji.
-
Możliwości do działania
Aktywne uczestnictwo młodych changemakerów w społeczeństwie wymaga realnych możliwości do działania. Organizacje pozarządowe mogą działać jako most łączący młodych liderów i liderki z różnymi formami zaangażowania społecznego. Programy wolontariackie, debaty publiczne czy uczestnictwo w radach doradczych organizacji są doskonałymi przykładami. Niezwykle innowacyjnym pomysłem jest również koncepcja tzw. „reversing mentoring„, gdzie młodzi stają się mentorami kadry kierowniczej wyższego szczebla. To nie tylko odwrócenie konwencjonalnego mentoringu top-down , ale przede wszystkim wymiana wartościowych perspektyw i doświadczeń, co przyczynia się do tworzenia bardziej zrównoważonych, elastycznych organizacji.
Wnioski
Wspieranie młodych changemakerów przez organizacje pozarządowe nie musi i nie powinna ograniczać się tylko do kwestii finansowania. To także budowanie stabilnych fundamentów i struktur dla przyszłych liderów i liderek, którzy nie tylko rozumieją potrzeby swojej społeczności, ale również potrafią skutecznie działać na jej rzecz. Organizacje pozarządowe mogą zatem odgrywać kluczową rolę w tej podróży, kształtując przyszłość społeczeństwa poprzez wsparcie jego najbardziej zaangażowanych członków.
Autor: Michał Lemański, koordynator projektów młodzieżowych w Fundacji SocLab
